Twijfel over werkwoordspelling: overkomt of overkomen?
De Nederlandse taal zit vol met werkwoorden waarvan de vervoeging niet altijd even duidelijk is. Een veelvoorkomende vraag is of je 'overkomt' of 'overkomen' moet gebruiken. Deze verwarring komt vaak voort uit het feit dat het werkwoord 'overkomen' zowel in de actieve als passieve zin gebruikt kan worden, en bovendien zowel regelmatig als onregelmatig vervoegd kan worden. In dit artikel leggen we uit wat de juiste vorm is in verschillende situaties.
Wanneer gebruik je 'overkomt'?
De tegenwoordige tijd
'Overkomt' is de derde persoon enkelvoud van het werkwoord 'overkomen' in de tegenwoordige tijd. Je gebruikt het als iets iemand momenteel overkomt. Bijvoorbeeld: "Wat jou ook overkomt, blijf altijd jezelf." In deze zin betekent 'overkomt' iets wat iemand meemaakt of ondergaat, zonder dat hij daar invloed op heeft. Het onderwerp is 'wat', en het werkwoord wordt dan vervoegd als 'overkomt'.
Actieve vorm
Als je de actieve variant van de situatie beschrijft, gebruik je doorgaans 'overkomt'. Bijvoorbeeld: "Het overkomt me elke keer weer." Hier geeft 'overkomt' aan dat iets gebeurt met het onderwerp, vaak onverwacht of buiten eigen wil om.
Wanneer gebruik je 'overkomen'?
Het hele werkwoord
'Overkomen' is de infinitief, oftewel de niet-vervoegde vorm van het werkwoord. Je gebruikt deze vorm wanneer het werkwoord niet aan een onderwerp gekoppeld is of in combinatie met een hulpwerkwoord. Bijvoorbeeld: "Ik wil niet dat dit mij weer gaat overkomen." Hier is 'overkomen' gekoppeld aan het hulpwerkwoord 'gaat' en blijft het dus onvervoegd.
Voltooide tijd en passieve vorm
Ook in de voltooide tijd gebruik je 'overkomen'. Denk aan: "Het is mij gisteren weer overkomen." Het hulpwerkwoord 'is' wordt gevolgd door het voltooid deelwoord 'overkomen'. Let op: omdat 'overkomen' ook een scheidbaar werkwoord kán zijn (bij andere betekenissen zoals "de boodschap komt goed over"), is het belangrijk om naar de context te kijken. Bij gebeurtenissen die iemand ondergaat, is het niet scheidbaar en blijft het 'overkomen'.
Veelgemaakte fouten
Een veelgemaakte fout is het gebruik van 'overkomt' in zinnen waar eigenlijk de infinitieve of voltooide vorm nodig is. Bijvoorbeeld: "Het lijkt me verschrikkelijk als zoiets me zou overkomt." Correct is: "...als zoiets me zou overkomen." Omdat 'zou' in de zin staat, moet het hoofdwerkwoord in infinitieve vorm blijven.
Tips om de juiste vorm te kiezen
Let op het hulpwerkwoord
Als er een hulpwerkwoord in de zin staat zoals 'gaan', 'willen', 'kunnen' of 'zullen', gebruik je 'overkomen'. Bij directe zinnen zonder hulpwerkwoord in de tegenwoordige tijd waar iets met iemand gebeurt, gebruik je 'overkomt'.
Controleer de tijd en de persoon
Kijk goed of je over de tegenwoordige tijd spreekt en welk onderwerp erbij hoort. Als het onderwerp bijvoorbeeld 'hij' of 'zij' is in de tegenwoordige tijd, dan gebruik je 'overkomt'. Zonder specifiek onderwerp of met een hulpwerkwoord kies je voor 'overkomen'.
Conclusie: overkomt of overkomen?
Beide vormen zijn juist, afhankelijk van de grammaticale context. Gebruik 'overkomt' in de derde persoon enkelvoud van de tegenwoordige tijd, en kies voor 'overkomen' bij hulpwerkwoorden of in de voltooide tijd. Door je bewust te zijn van deze regels kun je veelgemaakte fouten vermijden en je Nederlandse spelling verbeteren.
