De oorsprong van 'de kat uit de boom kijken'
Het Nederlandse gezegde 'de kat uit de boom kijken' is een bekende uitdrukking die vaak gebruikt wordt om iemand te beschrijven die de situatie eerst rustig observeert voordat hij of zij een beslissing neemt of een actie onderneemt. Maar waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan? De oorsprong van deze zegswijze is terug te voeren op het gedrag van katten. Katten klimmen vaak hoog de boom in als ze zich bedreigd voelen of simpelweg veilig willen zijn, van daaruit observeren ze hun omgeving. Pas als ze zich op hun gemak voelen, komen ze weer naar beneden. De mens wordt in deze metafoor dus vergeleken met een voorzichtige kat.
De betekenis van de uitdrukking
Wanneer iemand 'de kat uit de boom kijkt', betekent dit dat diegene afwacht en een situatie eerst goed bekijkt voordat hij of zij een keuze maakt of in actie komt. Het impliceert voorzichtigheid, bedachtzaamheid en soms zelfs wantrouwen. In de praktijk hoor je deze uitdrukking vaak als iemand terughoudend is in een nieuwe werkomgeving, bij een eerste ontmoeting of in een politieke context waarin iemand nog geen stelling durft te nemen.
Voorbeelden in dagelijks taalgebruik
Een manager zegt bijvoorbeeld over een nieuwe werknemer: “Ze is nog wat stil, zit vooral de kat uit de boom te kijken.” Hiermee bedoelt de manager dat de werknemer nog even bekijkt hoe de verhoudingen zijn binnen het team voordat ze actief meedoet. Een ander voorbeeld is wanneer een politicus nog geen directe mening geeft over een controversieel onderwerp en eerst de reacties van anderen wil afwachten – ook dan kijkt hij of zij 'de kat uit de boom'.
Verschil met andere uitdrukkingen
Het gezegde wordt soms verward met andere uitdrukkingen die te maken hebben met voorzichtigheid of afwachtend gedrag, zoals 'afwachten en thee drinken' of 'pas op de plaats maken'. Toch heeft 'de kat uit de boom kijken' een iets andere lading. Waar 'afwachten en thee drinken' vaak een vorm van acceptatie van de omstandigheden impliceert, is het kijken van 'de kat uit de boom' een actievere, observerende houding waarbij iemand heel bewust een keuze uitstelt totdat hij of zij zeker weet wat er speelt.
Waarom het gezegde vandaag de dag nog veel gebruikt wordt
Hoewel het gezegde al oud is, blijft het actueel. In een tijd waarin mensen vaak snel moeten handelen en beslissingen moeten nemen, is de rol van de afwachtende observator soms juist opvallend. In sociale contacten, in de zakenwereld en zelfs in de politiek is het belangrijk om de context goed te begrijpen voordat je tot actie overgaat. Het gezegde biedt dus een waardevolle les in geduld en strategisch denken.
